SCENE REPORT               

FABIOLA #27 (BEL) - September 1988

Hardcore in Vlaanderen: De kinderen van papa punk door Wilhelm Sonst

Tien jaar geleden sloegen punks en headbangers elkaar onvermijdelijk op het bakkes, vandaag maken ze gewoon samen muziek. Hardcore heet hun geesteskind, een paddestoel die ook bij ons in allerhande vreemde vormen uit de grond schiet.

Punk is dood, leve hardcore ! (Voor een slogan leuk en fijn, moet u nog steeds bij ondergetekende zijn) Even citeren (voor een citaat ... enz.) uit Oor's Pop Encyclopedie: "Hardcore: in aanleg overkoepelende term voor de Amerikaanse punkscène zoals die rond 1980 opgang maakt in de voorsteden van Los Angeles, San Francisco, ... Spoedig echter hechte internationale beweging met sterk samenhorigheidsgevoel. Muzikale basisstijl (hard, pijlsnel en monotoon), na verloop van tijd langzamer, melodieuzer en experimenteler en daardoor toegankelijker voor een breder publiek." Einde citaat.

Anno 1988 dekt het begrip hardcore een brede waaier van muziekstijlen, gaande van een vrij zachte, bijna poppy variant tot extreem lawaaierige trash. Ook inzake sociaal-politiek engagement, levenswijze en uiterlijkheden als kledij en haardracht bestaan er binnen de huidige hardcorebeweging grote onderlinge verschillen. Jarenlang werd er ondergronds, kleinschalig en op non-profit basis gewerkt, maar daarin lijkt stilaan verandering te komen, vooral in de Verenigde Staten. Amerikaanse crossover-groepen (crossover ofte speedcore is de versmelting van hardcore en speedmetal) zoals Suicidal Tendencies en D.R.I. tekenden bij grote platenfirma's en draaien vandaag succesvol mee in de mallemolen van de gevestigde muziekindustrie. Mijn licht opstekend in het Belgische hardcore-milieu hoor ik voortdurend jammeren over het toenemende belang van de commercie en de teloorgang van de vroegere idealen, het materialisme en de kuddegeest van het steeds groter wordende én opmerkelijk jonge hardcore-publiek. Er roert entwat bij de nieuwe punkgeneratie, zoveel is duidelijk.

In den beginne ...

September 1981. Het hardcorepunkgroepje Zyklome A (het cirkeltje rond de A denkt u er zelf maar bij) ziet het licht en verwerft dra een stevige aanhang. "Het was de periode waarin De Brassers, Red Zebra en andere postpunkgroepen in de kijker stonden", aldus gewezen Zyklome A-frontman Mark Verbeeck, thans bij Eardamage. "Wij speelden harder en onze muziek klonk minder depressief. We luisterden veel naar Dead Kennedy's en MDC, waren technisch niet bepaald onderlegd, maar onze stijl was nieuw en tikte verrassend goed aan. Groepen als Moral Demolition, The Dirty Scums en Wulpse Varkens volgden in ons spoor en toen onze elpee verscheen, was het hek helemaal van de dam. Op de avond dat we optraden om die plaat voor te stellen, werden er in één klap 500 exemplaren van verkocht. Er waren 600 toeschouwers ! Vanaf dan konden we de aanbiedingen nog nauwelijks bijhouden. Elk weekend deden we twee, drie concerten".

"Zyklome A was de eerste groep na The Kids die de punkscène hier te lande nieuw leven inblies", stelt Dirk Michiels, die via zijn platenlabel Punk Etc. zelf een belangrijke rol speelde bij deze heropbloei. "Begin jaren tachtig was er van Belgische punk vrijwel geen sprake meer. Maar door het succes van Zyklome A kwam er plots een stroomversnelling: veel nieuwe groepen en fanzines, optredens bij de vleet, een heleboel platen, ... Maar dit fenomeen zou opnieuw van korte duur zijn geweest als er zich op muzikaal vlak niet regelmatig nieuwe ontwikkelingen hadden voorgedaan. Onder invloed van voornamelijk Amerikaanse groepen werd aldus overgeschakeld van punk naar hardcore, om daarna steeds meer metal-elementen in de muziek te verwerken".

Verboden gitaarsolo's

Eén van de eerste Belgische hardcoregroepen die zich laat inspireren door speedmetal-boegbeelden als Metallica en Slayer is het inmiddels opgedoekte Xcreta. De groep krijgt aanvankelijk met negatieve tot ronduit vijandige reacties af te rekenen. "In het conservatieve punkmilieu werd het - om het zacht uit te drukken - niet geapprecieerd als je gitaarsolo's speelde", vertelt Erwin Van Mol, voormalig gitarist van Xcreta. "Af en toe vielen er zelfs klappen. Ikzelf heb ooit tijdens een optreden een ketting in het gezicht gekregen. Nu zie je punks en metal-fans op dezelfde optredens, een paar jaar geleden was dat ondenkbaar". Eind 1986 verschijnt op het Punk Etc.-label Xcreta's eerste en enige elpee "Patronizing the heterodox", waarvan liefst 2.500 stuks over de toonbank gaan. In het afgelopen voorjaar split het gezelschap wegens ideeënarmoede en muzikale meningsverschillen.

Ondertussen zijn metal-invloeden gemeengoed geworden in de hardcorescène. Een kwalijke evolutie, vindt Werner Excelmans, concertorganizator en platenbaas van het Hageland-label. "Hardcore is groter dan ooit, hoort men vaak zeggen. De optredens worden massaal bijgewoond en de platenverkoop is enorm. Volgens mij spelen heel wat populaire groepen echter geen hardcore meer, het lijkt steeds meer op onversneden heavymetal. Het hardcore-publiek in België bestaat grotendeels uit 14- tot 17-jarigen, die alleen nog geïnteresseerd zijn in het heel snelle metal-georiënteerde genre en bovendien de ideeën achter de muziek onbelangrijk vinden. In gesprekken met die jongeren stuit ik steevast op nihilisme en soms zelfs op een rechtse mentaliteit, wat uiteraard lijnrecht ingaat tegen de echte hardcorebeginselen".

Modeverschijnsel

"Op concerten zie je tegenwoordig heel wat snobs, vaak met dure skateboards en merkkledij", vervolgt Werner. "Hardcore is een modeverschijnsel geworden. Je kan nu zelfs op de markt D.R.I. T-shirts kopen. Het is een rage die binnen een jaar of twee helemaal doodgebloed zal zijn". Ook volgens collega Dirk Michiels is één en ander uit de hand gelopen. "De alternatieve, initiatiefvriendelijke dimensie verdwijnt ten voordele van de commercie. Hardcore wordt steeds meer een consumptieproduct. We hebben zonder het te willen een gerocht gebaard".

Een veelkoppig gedrocht overigens, want de diverse tendenzen en stromingen binnen de hardcorebeweging zijn legio. Meestal komen die overgewaaid vanuit de Verenigde Staten, zoals bijvoorbeeld Straight Edge en het skatefenomeen. Straight Edge-adepten zijn fanatieke geheelonthouders (niet roken, geen alcohol noch drugs, zelfs geen sex) die zich - en in de praktijk komt dit vaak door onwetende navolgers - herkenbaar maken middels een zwart X-teken op de hand. Eveneens van Amerikaanse origine zijn het stagediven, waarbij de fans zich met ware doodsverachting van het podium storten, en slammen, de cocktail van danspassen en vechtbewegingen waarmee de muziek geïllustreerd wordt tijdens concerten. De nieuwste, nog extremere trend echter heet grindcore en is afkomstig uit Engeland. Voortrekker is de Birminghamse ultra-trashgroep Napalm Death, waarvan alleen al in dit land tientallen epigonen zijn opgestaan.

Alles wijst erop dat de jongste hardcorelichting nog weinig gemeen heeft met de vorige. "Er ontstaat een steeds grotere kloof tussen het politiiek bewustzijn en de muziek", constateert Erik Van der Veken, medewerker van De Nar, één van de ongeveer veertig Nederlandstalige hardcorebladen die België rijk is. "De meeste jongeren hechten aan benefietconcerten, laat staan aan politieke acties, geen enkele waarde meer. Misschien is het beter dat die kloof er blijft: op die manier is het immers duidelijk wie aan welke kant staat".

DAWN OF LIBERTY

Deze Neerpeltse groep gaat eind 1982 van start onder de naam Astrand, schakelt van punkrock over naar hardcoremetal en herdoopt zich twee jaar geleden Dawn of Liberty. Er wordt een live-cassette uitgebracht en tevens worden bijdragen geleverd aan enkele binnen- en buitenlandse compilatie-elpees. Met een Engels en een Duits label lopen momenteel onderhandelingen om een eigen plaat uit te brengen. "In hardcorekringen primeert tegenwoordig de kwantiteit boven de kwaliteit", meent woordvoerder Stefan Joosten. "Het komt er voor de meeste jongeren op aan veel namen van groepen te kennen, veel platen te hebben, de nieuwste T-shirts te dragen,, enzovoort. Wat ooit kleinschalig is begonnen, wordt de jongste jaren steeds meer big business. Groepen als D.R.I. en Suicidal Tendencies hebben afbreuk gedaan aan de doe-het-zelf-idee. Op louter muzikaal vlak vind ik de kruisbestuiving tussen metal en hardcore een verrijking. Maar er moet verscheidenheid blijven, metal mag niet dé norm worden. Voor ons is alleszins niet de muziek het belangrijkst, wel de overtuigingen die er achter zitten".

HATE CREW

Enkele jonge Aalstenaars stichten drie jaar geleden een excentriek hardcore-combo, dat eerst Nozem, vervolgens Censured en uiteindelijk Hate Crew wordt gedoopt. Rond de jaarwisseling 1987-1988 brengt Punk Etc. de eerste langspeler "Silent Rage" op de markt. Verkoopcijfer: plusminus 2.000 stuks. In juli jl. gaat de groep op tournee in West-Duitsland, evenwel zonder gitarist Bruno De Cordier. "Op korte tijd zijn er veel spijtige dingen gebeurd", begint hij zijn betoog. "De leden van Hate Crew organizeren samen met een tiental andere personen regelmatig concerten. Onder de naam Smurfpunx en meestal in Netwerk te Aalst. We streefden daarbij naar een uitbreiding van de punkbeweging, maar dat blijkt nu een mislukking. We krijgen te maken met erg jonge mensen, die alleen maar voor de lol komen, heel vage ideeën hebben over sociaal-politieke aangelegenheden, zich semi-racistisch en semi-sexistisch opstellen, enzovoort. Daarover is binnen de groep een conflict ontstaan, met name over het verloren gaan van de idealen. Ik ben nog niet definitief uit Hate Crew gestapt, er moet nog één en ander worden uitgepraat. In het algemeen zie ik de hardcorebeweging op een schisma afstevenen: de harde kern zal nooit kapot te krijgen zijn."

HEIBEL

Belgische crossover-pioniers, die in de lente van 1985 onder impuls van het Diepenbeekse broedertrio Jo, Erwin en Peter Reynders van wal steken. Elpeedebuut "Yeah, Everything's Great !" verschijnt zowel op het Engelse C.O.R.- als het Scherpenheuvelse Hagelandlabel. Na een tien dagen durende tournee door Groot-Brittannië in juli 1987 wordt zanger Bollie uit de groep gezet en vervangen door Hasseltenaar Peter Daniëls. Inmiddels zou de gloednieuwe langspeler "Drop out melodies from the boulevard of broken strings" in de winkels moeten liggen. "Wij hebben nogal wat contacten in Canada en het is best mogelijk dat we daar binnen afzienbare tijd kunnen gaan optreden", aldus Jo Reynders. "Maar tegenwoordig hebben we wegens school- en andere bezigheden te kampen met een nijpend tijdgebrek. Daarom hebben we heel wat optredens moeten afzeggen. Wat betreft de Belgische hardcorescène, vraag ik me dikwijls af waarmee die nieuwe groepjes bezig zijn. Het lijkt wel een snelheidswedstrijd en de muziek heeft nog weinig inhoud. Ik heb de indruk dat de mensen die zelf niet in een groep spelen, veruit het actiefst zijn."

THE DIRTY SCUMS

The Dirty Scums komen eind 1981 tot stand in het Westvlaamse Zwevezele. Hardcore is voorlopig niet aan hen besteed, ze spelen punk in zuivere '77-stijl. Men kan dit aan den ore ondervinden op de debuutelpee "Dirty Songs" die in 1985 op het eigen Dirty Records-label verschijnt. Het nummer "Martens, jij ouwe rukker" schopt het tot culthitje en wordt het jaar daarop in een nieuwe én Engelstalige versie op single uitgebracht. Begin 1987 komt de tweede elpee "Full speed ahead !" ter wereld, met daarop punk, hardcore en zelfs speedmetal. Volgt enkele maanden geleden de single "Paid Love/'Rit'n zat te skit'n bacht'n d'hoage" (lees: Henri zat te schijten achter de haag, whoeha !). "Onze derde elpee is voor het eind van dit jaar", belooft Bart "Pik" D'ooghe, het enige overgebleven groepslid van de oorspronkelijke Dirty Scums-bezetting. "Het nieuwe songmateriaal kan je omschrijven als punk-rock'n'roll. We zijn afgestapt van hardcore, omdat vele anderen daar blijkbaar beter in zijn dan wij. Ik vind het jammer dat concertorganisatoren en platenlabels zich de laatste tijd vrijwel uitsluitend concentreren op metalgroepen. Let wel, zonder die metalinvloeden zou de pure hardcore in een doodlopend steegje zijn beland. Maar helaas worden de punk- en hardcoregroepen nu op een zijspoor gezet."

THE POLITICS OF EXPERIENCE

Een vreemde eend in de hardcore-bijt. Spilfiguur Walter Mariën (29) speelt jazz en funk vooraleer hij zich met The Politics of Experience op tamelijk grillige noise rock-paden begeeft. Na een aantal personeelswijzigingen blijft een trio over, dat zich kortweg als T.P.O.E. en niet zonder succes in het hardcorecircuit stort. KK Records biedt de groep vervolgens een contract voor drie jaar aan, resulterend in het onlangs verschenen elpeedebuut "Gryllidae", overigens opnieuw onder de voluit geschreven groepsnaam. Mariën, een begenadigd gitarist, laat zich bijstaan door zijn levensgezellin Niki op bass en zijn amper 15-jarige, doch fantastisch spelende broertje Geert op drums. "Wij zaten helemaal op een dood spoor met The Politics of Experience, geeft Mariën toe. "Technisch hoogstaande muziek geeft me geen kicks meer. Hardcore ervaar ik echter als de punk van de jaren tachtig: het vibreert, het lééft. Die energie vindt men in geen enkel ander genre meer terug. Persoonlijk vind ik het niet erg dat die muziek steeds hogere commerciële ogen gooit. Voor mij mag ze zelfs supercommercieel worden. Al die jonge hardcorekereltjes wonen nog bij hun ouders: zij weten niet wat overleven in de muziekwereld betekent."

5LES

Tot voor kort ging de vanuit het Brusselse opererende 5Les door het leven als Indecency. Totdat de zanger opstapt en het rsterende drietal in april van dit jaar met verse ideeën naar de studio trekt om een single op te nemen. Die wordt uitgebracht op het Hageland-label, waarna 5Les met een nieuwe zanger optreedt in het voorprogramma van Gore en Celibate Rifles. Begin augustus jl. vertrekt het kwartet een maand lang op Europese tournee als support-act van de Schotse groep Political Asylum. "Wij zijn er niet happig op om in het hardcorevakje te worden geduwd, ook al staan we er niet helemaal buiten", licht bassist Filip Burgelman de muzikale koerswijziging toe, die met het veranderen van de groepsnaam gepaard ging. "Onze interesee gaat uit naar heel wat verschillende genres: van jazz tot experimentele muziek, waarbij we de hardcore-clichés bewust vermijden en ons niet beperken tot snel en hard spelen. Let wel, we houden nog van hardcoremuziek, maar zijn diep ontgoocheld over het wegdeemsteren van de alternatieve, anticommerciële ingesteldheid van vroeger. Nee, wij willen absoluut een ander en breder publiek bereiken".

VIOLENT MOSQUITOS

Goed twee jaar geleden wordt in de omgeving van Aalst een trio opgericht dat zich Violent Mosquitos noemt. Van de demo-cassette "Lead to disaster" veranderen alle tweehonderd exemplaren van eigenaar. Dit jaar wordt het EP-tje "World's already dead" opgenomen en in eigen beheer uitgebracht. Violent Mosquitos zijn ook van de partij op enkele buitenlandse compilatiecassettes, ondermeer in Zweden en de VS. "Onze muziek is niet buitengewoon origineel, eerder standaard hardcore", aldus zanger-bassist Frank (19). "Onze invloeden variëren van vroege AC/DC tot Napalm Death, één der extreemste groepen die er bestaan. Naar mijn gevoel gaat het heel goed met het hardcorewezen in België. Velen hebben er een verkeerd beeld van. De buitenlandse scènes zijn vaak verziekt door het geweld. Niet-Belgische groepen zijn steeds aangenaam verrast door de goede sfeer. De verjonging van het publiek vind ik eveneens erg positief. Men moet die mensen gewoon de tijd geven om naast de muziek wat meer op te steken van de harcoreideeën. Dat er zoveel Belgische fanzines zijn, mag trouwens als een goed teken worden beschouwd".

ROUGH JUSTICE

Met drie ex-leden van de hardrockgroep Winged Warrior in de gelederen loopt Rough Justice in september van vorig jaar in Aalst van stapel. Na een half dozijn optredens in België en Nederland verschijnt de demo-cassette "Pink Elephants and yellow Trees" (genoemd naar het gelijknamige antidrugsnummer), die vlot de deur uitgaat. Zanger Koen Taeleman bestempelt de muziek als roughcore: hardcore met sterke metalinvloeden, maar zonder solo's en bij wijlen met een stevige scheut rock'n'roll. "Wij vinden Napalm Death erg goed, maar die groep wordt door talloze snelheidsmaniakken klakkeloos gekopieerd en dat vind ik verkeerd. Er is zo weinig origineels te horen in het hardcorewereldje. Anderzijds is het positief dat er - vooral in het Aalsterse - veel groepen proberen samen te werken. Wij hebben nauwe banden met Hate Crew en Youth Crew en samen proberen we andere groepen ertoe aan te zetten om ook de handen in elkaar te slaan. We organizeren zelf optredens, zodat we elders voordeliger kunnen gaan spelen, hetgeen kleinere organizatoren ten goede komt. Jammer genoeg is door de commercialisering van hardcore de concurrentiestrijd sterk toegenomen".

EARDAMAGE

Het crossovertrio Eardamage verrijst in januari 1986 uit de restanten van Koyaanisquatsi en het legendarische Zyklome A. De eerste Belgische hardcore-supergroep is een feit. Vorig jaar laat Hageland Records het langspeeldebuut "Progress of Humanity" op de mensheid los. Daarvan worden 1.500 exemplaren aan de man gebracht. De nieuwe elpee zal wellicht verschijnen op het Punk Etc.-label, dat tevens plannen heeft voor een Zyklome A-verzamelaar. "Hardcore heeft heden ten dage nog weinig te maken met de revolte die het ooit was", oordeelt bassist-zanger Mark Verbeeck. "Het rebelse, het anarchistische is eruit. Het is gewoon een subcultuur geworden, zoals reggae bijvoorbeeld. De hoogtijdagen van de supermetalmuziek lijken ook voorbij. Veel groepen beginnen kalmere hardcore te spelen, grijpen terug naar '77 of inspireren zich blijkens de geweldige bassriffs op funk. De songteksten worden persoonlijker en minder maatschappijkritisch. Dat laatste spruit wellicht voort uit een soort van teleurstelling: wij hebben de wereld willen verbeteren, maar zijn daar niet in geslaagd. Bijgevolg tracht je voor jezelf het beste van te maken door bijvoorbeeld vegetariër te worden. De zin om de mensen van iets te overtuigen is mij vergaan."